Ειδικοί σε ενεργειακά θέματα αναλύουν τι σημάδεψε τον τομέα το έτος που εκπνέει
Το 2025 είναι από ενεργειακής πλευράς μια χρονιά με ανατροπές και σκληρά μαθήματα για την Ευρώπη.
Από τη συσκότιση στην Ιβηρική Χερσόνησο, τη Σκανδιναβία, μέχρι τις υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας σε Γερμανία και Ιταλία.
Οι αρθρογράφοι του montelnews.com έχουν επιλέξει 5 γεγονότα που αναμόρφωσαν τις αγορές ενέργειας της «γηραιάς ηπείρου» το 2025.
Αναλυτικά:
1. Εξισορρόπηση στη Σκανδιναβία
Από τον Μάρτιο, η σκανδιναβική χερσόνησος έχει ξαναγράψει το εγχειρίδιο κανόνων για τις χειροκίνητες εφεδρείες.
Η νέα αγορά ενεργοποίησης ενέργειας με χειροκίνητη αποκατάσταση συχνότητας (mFRR) αυτοματοποιεί μια χειροκίνητη διαδικασία δεκαετιών.
Ήταν ένα λογικό βήμα καθώς οι μεταβλητές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυξάνονται και οι αγορές μετατοπίζονται σε εκκαθάριση 15 λεπτών.
Ο αυτοματισμός είναι επίσης απαραίτητος προάγγελος για την ένταξη στην πανευρωπαϊκή πλατφόρμα Mari.
Η κλίμακα έχει σημασία.
Τον Σεπτέμβριο του 2025, οι όγκοι mFRR στις σκανδιναβικές χώρες έφτασαν περίπου τις 630 GWh (συγκρίσιμες με τη συνδυασμένη ανάγκη άλλων ευρωπαϊκών χωρών), επομένως η σωστή σχεδίαση πριν από την πλήρη ενσωμάτωση του Mari είναι ζωτικής σημασίας.
Η εφαρμογή ήταν δύσκολη. Η αυτοματοποιημένη ενεργοποίηση συνέπεσε με συχνές αυξήσεις τιμών, ωθώντας ορισμένους TSO να παρέμβουν και άλλους να διστάσουν.
Οι εθνικές τροποποιήσεις έχουν εισαγάγει ασυμμετρία:
Η Δανία πρόσθεσε μια νεκρή ζώνη 25 MW κατ' απαίτηση που αποστέλλεται στον αλγόριθμο, η Σουηδία μειώνει τη ζήτηση κατά 10% και ο TSO της Φινλανδίας (Fingrid) έχει δοκιμάσει πιλοτικά μια νεκρή ζώνη 50 MW.
Οι χειριστές και οι ελεγκτές χρησιμοποιούν μια νεκρή ζώνη MW για να αποφεύγουν συχνές, περιττές ενεργοποιήσεις για μικρές διακυμάνσεις.
Το επόμενο βήμα είναι η εναρμόνιση.
Πιο συντονισμένοι κανόνες νεκρής ζώνης και δεδομένων, σαφέστερη δημοσίευση των αναγκών ενεργοποίησης και κοινές δοκιμές πριν από την πλήρη ανάπτυξη του Mari.
Με καλή απόδοση, ο αυτοματισμός θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια. Αλλά με κακή απόδοση, θα εξάγει μεταβλητότητα πέρα από τα σύνορα.
Priyanka Shinde (ειδικός στη Σκανδιναβία για το Montel)
2. Συναλλαγές 15 λεπτών
Η μετάβαση σε συναλλαγές 15 λεπτών με βάση την επόμενη ημέρα έχει ήδη αλλάξει τον ρυθμό της αγοράς και όχι πάντα με τους τρόπους που περίμενε ο κόσμος.
Μετά την κυκλοφορία, το γνωστό μοτίβο πριονωτού δοντιού ενός τετάρτου της ώρας (επαναλαμβανόμενη σειρά από απότομες αυξήσεις και πτώσεις) παραμένει, αλλά τώρα αποτελεί το πλαίσιο για ένα νέο σύνολο κινήτρων.
Η ρευστότητα κινήθηκε ανομοιόμορφα: οι συνεχείς ενδοημερήσιοι όγκοι αυξήθηκαν σε ορισμένες περιοχές, αλλά μειώθηκαν σε άλλες και η δραστηριότητα των δημοπρασιών μετατοπίστηκε.
Ταυτόχρονα, η σύγκλιση των τιμών πέρα από τα σύνορα έχει αποδυναμωθεί όπου οι διασυνδέσεις παραμένουν ωριαίες, εκθέτοντας τις τοπικές ζώνες σε πιο απότομη, συγκεκριμένη τιμολόγηση σπανιότητας.
Εν ολίγοις, η αγορά ωριμάζει σε ένα συνεχές φάσμα από την επόμενη μέρα έως την εξισορρόπηση, προσφέροντας νέες ευκαιρίες για γρήγορα, ευέλικτα περιουσιακά στοιχεία.
Απαιτεί όμως καλύτερα δεδομένα, ταχύτερη κατανομή διασυνδέσεων και προσεκτική βαθμονόμηση για να αποφευχθούν οι ακούσιες αιχμές και ο πόνος στην κατανομή.
Andre Bosschart, επικεφαλής αναλυτών στο Montel
3. 28 Απριλίου: Μπλακ άουτ στην Ιβηρική
Στις 28 Απριλίου, ένα μαζικό μπλακ άουτ βύθισε την Ισπανία και την Πορτογαλία στο σκοτάδι: περίπου 15 GW (περίπου το 60% της προσφοράς της Ισπανίας) χάθηκαν σε 12 δευτερόλεπτα.
Τις αμέσως επόμενες ώρες διατυπώθηκαν κάθε παράλογη θεωρία, από κυβερνοεπιθέσεις μέχρι ασυνήθιστο καιρό.
Αυτές οι θεωρίες αργότερα αποκλείστηκαν.
Το 2024, είχαμε παρατηρήσει ότι ο ισπανικός TSO Red Electrica λειτουργούσε το σύστημα με υψηλό μερίδιο μη σύγχρονης παραγωγής και τα γεγονότα του Απριλίου έδειξαν πόσο λεπτά είχαν γίνει τα περιθώρια.
Οι εκθέσεις της κυβέρνησης και του TSO δείχνουν τώρα μια απότομη αύξηση τάσης στη Νότια Ισπανία που διέκοψε τους υποσταθμούς και τις διασυνδέσεις, με αποτέλεσμα την αύξηση της τάσης σε όλη τη χερσόνησο και την ανεπάρκεια σύγχρονων εφεδρειών και τα στενά περιθώρια σταθερότητας τάσης εν μέσω πολύ υψηλής ηλιακής παραγωγής.
Οι προτεινόμενες λύσεις είναι απλές σε γενικές γραμμές: αυστηρότερες υποχρεώσεις ελέγχου τάσης, περισσότερες σύγχρονες εφεδρείες, αναβαθμίσεις μετάδοσης και καλύτερη παρακολούθηση και εκπαίδευση των χειριστών. Αλλά δεν είναι ούτε φθηνές ούτε γρήγορες.
Εκείνη η μέρα μου θύμισε πόσο εύθραυστο μπορεί να είναι ένα δίκτυο σε ταχεία μετάβαση και πόσο επειγόντως πρέπει να συνεργαστούν η πολιτική, οι αγορές και οι μηχανικοί για να ανοικοδομήσουν την ανθεκτικότητά τους.
(Jean‑Paul Harreman, διευθυντής του Montel)
4. Το ανώτατο όριο τιμών της Νορβηγίας
Μία από τις κορυφαίες ιστορίες της αγοράς φέτος ήταν το ανώτατο όριο τιμών των νοικοκυριών της Νορβηγίας, γνωστό και ως Norgespris.
Ένας σαφής πολιτικός νικητής αλλά και οικονομικός ηττημένος.
Από την 1η Οκτωβρίου, το κράτος εγγυήθηκε ένα ετήσιο ανώτατο όριο λιανικής 400 NOK/MWh (με αναφερόμενα μηνιαία ανώτατα όρια), καλύπτοντας τυχόν χονδρικά έξοδα πάνω από αυτό το επίπεδο.
Όμως μειώνει τα σήματα τιμών που οδηγούν στην αποδοτικότητα, προσφέρει ένα απροσδόκητο όφελος σε εύπορα νοικοκυριά με ηλεκτρικά οχήματα και σάουνες και κινδυνεύει να ωθήσει την κατανάλωση προς τα πάνω όταν το σύστημα είναι πιο πιεσμένο.
Οι αναλυτές σημείωσαν αύξηση της ζήτησης κατά 2-4% τις κρύες ημέρες και περίπου 1 GW επιπλέον φορτίου αιχμής σε σενάρια ακραίων καταστάσεων. Ο λογαριασμός του προγράμματος είναι μεγάλος και η πολιτική ήδη υπόκειται σε έλεγχο.
Η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ έχει ξεκινήσει έρευνα μετά από καταγγελίες (συμπεριλαμβανομένων εκείνων από προμηθευτές ηλιακών συλλεκτών και αντλιών θερμότητας), ότι ενδέχεται να παραβιάζει τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων.
Οι Βρυξέλλες μπορεί επίσης να μην είναι απόλυτα ικανοποιημένες.
Επίσης οι γειτονικές αγορές ανησυχούν.
Για το 2026 το μάθημα είναι σαφές: προστατεύστε τα νοικοκυριά, αλλά κάντε το με στοχευμένη υποστήριξη, ισχυρότερα κίνητρα ενεργειακής απόδοσης, αποθήκευση και τιμολόγηση βάσει χρόνου χρήσης. Όχι γενικές εγγυήσεις που θολώνουν τα σήματα της αγοράς που χρειαζόμαστε.
(Richard Sverrisson, αρχισυντάκτης στο Montel)
5. Μείωση βιομηχανικών τιμών - Γερμανία και Ιταλία
Οι υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας πιέζουν ολοένα και περισσότερο τις ενεργοβόρες εταιρείες σε όλη την Ευρώπη.
Φέτος, τόσο η Γερμανία όσο και η Ιταλία έκαναν φιλόδοξες ανακοινώσεις πολιτικής για να προστατεύσουν τις βιομηχανικές τους βάσεις, ακολουθώντας ελαφρώς διαφορετικές προσεγγίσεις.
Στη Γερμανία, η έμφαση δίνεται στη βραχυπρόθεσμη ανακούφιση.
Το κράτος σχεδιάζει επιδοτούμενες τιμές για να προστατεύσει τις εταιρείες από την ακραία αστάθεια χονδρικής, με τον δηλωμένο στόχο να αγοράσει χρόνο έως ότου τα διαρθρωτικά μέτρα (ταχύτερη ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αναβαθμίσεις δικτύου και μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς) μειώσουν το κόστος με βιώσιμο τρόπο.
Η Ιταλία ακολουθεί μια διαφορετική τακτική, συνδέοντας την ανακούφιση άμεσα με τη νέα προσφορά.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα Απελευθέρωσης Ενέργειας, οι επιλέξιμοι βιομηχανικοί χρήστες λαμβάνουν μειωμένη ισχύ σε αντάλλαγμα για τη χρηματοδότηση και την κατασκευή πρόσθετης ανανεώσιμης ισχύος.
Στην πραγματικότητα, η στήριξη των τιμών χρησιμοποιείται ως μοχλός για την επιτάχυνση των επενδύσεων στην παραγωγή.
Αυτές οι δύο προσεγγίσεις επιδιώκουν τον ίδιο στόχο (προστασία της ανταγωνιστικότητας).
Παράλληλα προωθούν την απαλλαγή από τον άνθρακα, αλλά οι λογικές τους αποκλίνουν.
Η Γερμανία ευνοεί την ενίσχυση της βιομηχανίας κατά τη διάρκεια της μετάβασης, ενώ η Ιταλία χρησιμοποιεί την πολιτική τιμών ως μέσο για να επιβάλει νέες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο δίκτυο.
Μένει να δούμε ποια πορεία προσφέρει την καλύτερη ισορροπία βραχυπρόθεσμης ανακούφισης και μακροπρόθεσμου μετασχηματισμού.
www.worldenergynews.gr
